Rijmschema

Een rijmschema is een manier om bij een rijmend gedicht te laten zien welke regels op elkaar rijmen. Dit doe je door elke rijmklank een eigen letter te geven, waarbij je begint met a. De eerste rijmende regel noem je dus a, en de regel(s) die daarop rijm(t)(en) noem je óók a. De volgende regel met een andere rijmklank krijgt een b. Was a bijvoorbeeld alle woorden die op -oen rijmen (zoals meloen) en de tweede regel heeft een rijmklank met -aan, dan wordt dat de b. De rijmende regel dáárna die weer een andere rijmklank heeft (bijvoorbeeld -al) krijgt een c, enzovoort. Bijvoorbeeld:

_"Kabouter Zouthoed uit Haarlemmerdak 
bood wat schaduw aan zijn slak
vanwege de felle zomerzon.
(Hij dacht dat zijn slak dat niet hebben kon.)
Maar wat was nu o zo gek
de slak verdween in slakkenkwat.
De kabouter dacht ‘verrek!’
zelfs onder mijn hoed van zout
- wat perfect zonlicht tegenhoudt -
heeft hij het nog te heet gehad."

a
a
b
b
c
d
c
e
e
d

Let op! In het bovenstaande gedichtje zie je het al een beetje bij de regels die rijmen op -at (de d's) - die staan best ver van elkaar, en het is moeilijk te horen of ze nog rijmen. Op het moment dat regels te ver van elkaar staan, valt het namelijk niet meer op dat ze rijmen en is het effect ook weg. Je kunt je wel voorstellen dat als je twintig regels verderop nog eens gaat rijmen op een woord van twintig regels daarvoor, dat niemand dat nog doorheeft! Daarom moet je altijd een beetje opletten of de regels niet te ver van elkaar staan. Die grens ligt ongeveer bij vier regels, staan rijmwoorden verder van elkaar, dan vallen ze niet meer op.

Wat als een regel niet rijmt? Als een regel niet rijmt, dan gebruik je een 'x'. Regels met een x rijmen (als het goed is) dus niet op elkaar.